گرایشهای زمین شناسی
(EngineeringGeology)
زمین شناسی مهندسی ضمن بررسی تاثیر «محیط زمین شناسی» بر سازههای مهندسی یا زمین شناسی مهندسی، راهحلهای مناسبی جهت کاهش یا برطرف نمودن خطرات احتمالی ارائه میدهد. باید توجه داشت که محیط زمین شناسی اطراف یک سازه به دو صورت با آن در ارتباط است. یکی توسط مصالح زمین شناسی، یعنی سنگ، خاک و آب، دیگری فرآیندها و مخاطرات زمین شناسی مثل سیل، زمین لرزه، حرکات دامنهای و مانند آن. برخی از مولفین زمین شناسی مهندسی را سهوا به جای «ژئوتکنیک» به کار میبرند. بهطور کلی زمین شناسی مهندسی توسط روشهای اکتشافی متنوع تاثیر محیط زمین شناسی اطراف را بر سازه مهندسی یا پروژه عمرانی تعیین میکند. همچنین نقش احداث سازه را در تحریک و تغییر رفتار زمین مشخص میسازد.
سنگهای رسوبی، از انباشت ذرات ناشی از خرد شدن انواع سنگهای دیگر بوجود آمدهاند. این ذرات، معمولا به کمک نیروی گراویته، آب، باد و یا یخ به محل جدید خود منتقل شده و در آنجا به ترتیبی جدید نهشته میشوند. برای مثال، امواجی که به ساحل صخرهها برخورد میکنند، ممکن است که از این طریق ، ذرات ریگ و شن دریا کنار دیگری را در همان نزدیکی فراهم آورند. این نهشتههای ساحلی اگر سخت میشدند، سنگی رسوبی تشکیل مییافت. یکی از مهمترین خاصههای سنگهای رسوبی، لایه بندی رسوبات تشکیل دهنده آنهاست. مهمترین کاربرد رسوب شناسی در ارتباط با اکتشاف منابع طبیعی از قبیل نفت و گاز میباشد، در گذشته بیشتر کمپانیهای نفتی برای کشف مخازن در جستجوی تاقدیسها بودند، اما با پیشرفت زمان به این نتیجه رسیدند که علاوه بر نفتگیرهای ساختمانی، نفتگیرهای چینهشناسی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
(StructuralGeology)
هر کسی که با زمین شناسی سر و کار داشته باشد، تشخیص میدهد که پوسته زمین در طی تاریخ زمینشناسی یک واحد ثابت و غیر متغیری نبوده است بلکه به کرات در برابر عوامل داخلی و خارجی در آن تغییر شکل ایجاد شده است. شاهد این مدعی وجود نواحی عظیم چین خورده یعنی سلسله کوههاست که در آن رسوبات و سنگهای دیگر فشرده شده و فرم آنها تغییر کرده است. عامل دیگر رسوبات دریایی است که اینک در قلل مرتفع کوهها دیده میشود و در برخی موارد هزاران متر از سطح دریا بالاتر قرار گرفته است و این خود ناپایداری قشر زمین را نشان میدهد. بهطور کلی میتوان گفت که زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک، درباره ساختهای مختلف سنگهای تشکیل دهنده پوسته زمین، چگونگی تشکیل و ارتباط آنها با عوامل داخلی زمین بحث میکند.
(PetroleumGeology)
زمین شناسی نفت از زیر شاخه های علم زمین شناسی است که به بررسی عوامل و شرایط مرتبط با تشکیل ذخایر هیدروکربنی میپردازد و با توجه به نیاز کشور به شناخت ذخائر جدید نفت و گاز حائز توجه خاص میباشد. چراکه اولین قدم در راه اکتشاف همان بررسی های زمین شناسی اند اطلاعات ارائه شده در این بخش شامل بررسی عوامل و پارامترهای مرتبط در نحوه تشکیل نفت و گاز و سنگ منشاد، مهاجرت و عوامل دخیل در آن، سنگ مخزن، انواع آن و پارامترهای مرتبط با سنگ مخزن، سنگ پوشش و در نهایت به بررسی جایگاه نفت و گاز در زمین شناسی ایران و تشکیل نفت و گاز در مناطق مختلف و عوامل موثر در آن پرداخته شده است.
سنگ شناسی یا پترولوژی
پترولوژی یا سنگ شناسی علم مطالعه سنگها است و کم و بیش به ساختارهای زمین نیز میپردازد. این علم محدود به مطالعه موادی است که در پوسته وجود دارد و قابل دسترس است اگرچه که نمونه هایی از شهاب سنگها را نیز توسط شبیه سازی در این علم مطالعه می کنیم. این علم به مطالعه انواع مختلف اتفاقاتی که از ابتدا برای منشا سنگ افتاده میپردازد و روابط فرایندهای زمین شناسی و تاریخچه آن را مورد بررسی قرار میدهد. سنگ شناسی همچنین بخش اصلی مطالعات زمین شناسی، عملکرد آنها و تاریخچه و پیدایش سنگها و نحوه اکتشاف آنها را نشان میدهد. مطالعه سنگها از دو راه امکان پذیر است یکی از طریق مطالعه پوسته و دیگری از طریق مطالعه مدارک و شواهد قدیمی.
گرایش آب شناسی (hydrology)
هیدرولوژی دانشی است که از آبهای زیرزمینی بحث می کند و به عنوان شعبه ای از زمین شناسی، منشأ، ترکیب، خواص، کیفیت، گسترش و حرکت آب را در داخل قشرهای زمین مورد مطالعه قرار میدهد. به عبارتی هیدرولوژی علم مطالعه آب کره زمین است و در مورد پیدایش، چرخش و توزیع آب در طبیعت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب، واکنشهای آب در محیط و ارتباط آن با موجودات زنده بحث میکند بنابراین ملاحظه میشود که هیدرولوژی در برگیرنده تمامی داستان آب است.
موقعیت شغلی و بازار کار در ایران
فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته زمین شناسی قادرند نقشه های زمین شناسی، معدنی و جغرافیایی را مطالعه کرده و اطلاعات آن را استخراج کنند و با گروههای اکتشاف معدن، آب یابی و بهره برداری از آبهای زیرزمینی، همکاری داشته یا در کارهای صحرایی و کارگاهی مهندسین ژئوتکنیک و ژئوفیزیک فعالیت داشته باشند و کانونهای خطر همانند مناطق زلزله خیز، آتشفشانی و …رامشخص کنند. با توجه به تواناییهایی که فارغ التحصیلان رشته زمین شناسی دارند، وزارتخانه های صنایع و معادن، نفت، نیرو، راه، جهاد کشاورزی، علوم و آموزش و پرورش ، همچنین شرکتها و مؤسساتی مانند ذوب آهن، سازمان زمین شناسی کشور، شرکتهای مرتبط با فعالیتهای سد سازی، آبیابی، حفر تونل، راهسازی، اکتشافات آب و نفت و معادن، بخشهای مرتبط با تهیه نقشه های زمین شناسی و معدنی، آزمایشگاههای سنگ شناسی و زمین شناسی و در مجموع، کلیه مراکزی که در ارتباط با موضوع زمین فعالیت میکنند، میتوانند زمینه های اشتغال و فعالیت فارغ التحصیلان رشته زمین شناسی باشند. از نظر روحی، دانشجویان میبایست، متعادل باشند و از نظر جسمی می بایست کامل باشند، چون باید مطالب را در روی زمین یاد بگیرد و مطالعه کنند. رشته زمین شناسی به دلایل نوع گرایشها، مجموعهای متنوع را برای دانشجویان این رشته، به همراه دارد که مهمترین آنها از این قرار است: در مقطع کارشناسی دبیری دبیرستان، در دروس زمین شناسی، کارشناس در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، فعالیتها در آزمایشگاههای مربوط به بخش خصوصی، در مقطع کارشناسی ارشد: فعالیت در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، فعالیت در شرکت ملی نفت، فعالیت در مؤسسه ژئوفیزیک و وزارت مسکن، فعالیت در مؤسسه زمین شناسی و زلزله، فعالیت در وزارت کشاورزی و وزارت راه و ترابری. همچنین امکان کار در مراکز خرید و فروش جواهر به عنوان کارشناس سنگهای قیمتی برای فارغ التحصیلان این رشته امکان پذیر است.
منابع آزمون دکتری زمین شناسی فسیل شناسی و چینه شناسی
منابع آزمون دکتری زمین شناسی نفت
منابع آزمون دکتری زمین شناسی سنگ شناسی رسوبی
منابع آزمون دکتری زمین شناسی آب های زیرزمینی
منابع آزمون دکتری زمین شناسی مهندسی
منابع آزمون دکتری زمین شناسی زیست محیطی
منابع آزمون دکتری زمین شناسی پترولوژی
